Ο γάμος είναι ένας πανάρχαιος θεσμός όπου επινοήθηκε από εμάς τους ανθρώπους  για να ικανοποιήσουμε μια πληθώρα αναγκών που δεν θα μπορούσαν να εκπληρωθούν παρά μόνο μέσα από τον συλλογικό βίο. Ο γάμος αποτελεί κατεξοχήν  κοινωνικό θεσμό και ορίζεται από αρχές, ηθικές αξίες και νόμους. Ο θεσμός του γάμου είναι εκεί για να θέσει ένα όριο στα σεξουαλικά ένστικτα και να εξασφαλίσει ότι μέσα από την ένωση των δυο φύλων θα προστατευτεί η ικανότητα για την υγιή διαιώνιση του είδους.

Φυσικά ο άνθρωπος ως κοινωνικό ον, χρειάζεται ένα σύντροφο έτσι ώστε να μπορεί να αντέξει τις αντιξοότητες της ζωής, τα βάρη, τις ευθύνες, τους φόβους, την μοναξιά αλλά και για να μοιραστεί τις ελπίδες, τις επιτυχίες και τις ομορφιές της ζωής του.

Οι περισσότεροι από εμάς σχετίζουμε τον γάμο με συναισθήματα χαράς και ευτυχίας. Στο άκουσμα του, έρχονται εικόνες ευτυχισμένων ζευγαριών όπου μοιράζονται την ζωή τους με αρμονία και αγάπη, με έρωτα και επικοινωνία. Εικόνες με σπίτια που πλημμυρίζουν με γέλια, χαρά και παιδικές φωνές, με μαμάδες που αγκαλιάζουν τα παιδιά τους με στοργή και αφοσίωση, με ζευγάρια που μοιράζονται τον σεβασμό και τον θαυμασμό ο ένας για τον άλλον.

Πόσο όμως αυτή η εικόνα είναι κοντά στην πραγματικότητα; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα δεν είναι εύκολη. Σαφώς, το ζητούμενο είναι πως κάποιος θα καταφέρει να δημιουργήσει ένα γάμο που θα παραπέμπει στην παραπάνω εικόνα, όμως η επιλογή του συντρόφου του και το κατά πόσο ώριμο ή ανώριμο είναι το άτομο κατά την περίοδο  της επιλογής του θα παίξει καθοριστικό ρόλο ως προς το αποτέλεσμα. Ίσως, η παραπάνω εικόνα να είναι η ιδεατή και όταν ο γάμος δοκιμάζεται  στην κουραστική επανάληψη της καθημερινότητας τότε αυτή η ιδεατή εικόνα όλο και πιο πολύ απομακρύνεται.

Ας σκεφτούμε ότι κάθε άτομο την στιγμή που μπαίνει σε ένα γάμο έχει ήδη αναπτύξει τα δικά του θέλω, προσδοκίες, σύστημα αξίων και φυσικά κουβαλάει ένα μοντέλο γάμου, που είναι επηρεασμένο από τα βιώματα του στην γονεϊκή του οικογένεια. Όμως ο γάμος αποτελεί ένα σημαντικό πεδίο όπου οι σύζυγοι καλούνται να επαναπροσδιορίσουν τις αντιλήψεις τους να επανεξετάσουν τα όρια τους και γενικά τους δίνεται η ευκαιρία να ωριμάσουν συναισθηματικά και ψυχολογικά. Το άτομο εκτός από την διαχείριση της ταυτότητας της προσωπικότητας του, έχει να διαχειριστεί και αυτή του γάμου του. Έτσι ο κάθε σύντροφος έχει προσωπική ευθύνη να καλλιεργήσει την ανάπτυξη και την υγιή μακροζωία του γάμου του.

Μπορούμε να σκεφτούμε τον γάμο ως μια ακόμα σχέση που περνάει από διάφορα αναπτυξιακά στάδια και χρειάζεται την ανάλογη προσοχή σε κάθε ένα από αυτά. Στο πρώτο στάδιο η σχέση του γάμου είναι όπως ένα βρέφος, εύθραυστος και ευάλωτος, χρειάζεται πολλή φροντίδα και προσοχή. Οι ενέργειες του κάθε συντρόφου πρέπει να είναι προσεκτικές και καθοριζόμενες από τρυφερότητα και σκέψη. Αυτό είναι και το στάδιο που πολλοί γάμοι αδυνατούν να δημιουργήσουν τις σωστές βάσεις και έτσι σύντομα ή θα διαλυθούν ή θα θέσουν τις βάσεις για πολύ αρνητικές μετέπειτα σχέσεις μεταξύ των συντρόφων.  Αυτό είναι το στάδιο που όπως και το βρέφος αποζητά όλη την προσοχή, την αγάπη και την φροντίδα κυρίως από την μητέρα και αργότερα από τον πατέρα, έτσι και το κάθε μέλος στο γάμο αποζητά να ικανοποιήσει αυτήν την πρωταρχική του ανάγκη για ικανοποίηση, ασφάλεια και αγάπη.

Στα διάφορα στάδια ανάπτυξης του το ζευγάρι μέσα στο γάμο του περνάει από συνεχόμενες δοκιμασίες που καλείται να αντεπεξέλθει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Μέσα στον γάμο τα ζευγάρια έρχονται σε επαφή με πολύ έντονα συναισθήματα, θετικά και αρνητικά και οι συναισθηματικές, οι ψυχολογικές και κοινωνικές δυνατότητες του κάθε ενός καθορίζουν και την έκβαση  αυτών των συναισθημάτων. Ο κάθε σύντροφος μεταφέρει στον άλλον ένα σωρό προβολές, δηλαδή ο ένας προβάλει στον άλλον αυτά που θέλει και αυτά που δεν θέλει, αυτά που αγαπάει αλλά και αυτά που μισεί, και έτσι ο άλλος γίνεται ο φορέας καλών και κακών στοιχείων . Αυτό εξηγεί πως γίνεται να αγαπάμε αλλά και να μισούμε το ίδιο άτομο! Αυτή η συνεχόμενη επανατροφοδότηση με θετικά και αρνητικά στοιχεία και η συνεχόμενη αλληλεπίδραση των συντρόφων  καθορίζουν την ποιότητα της σχέσης μέσα στον γάμο. Με τον χρόνο τα ζευγάρια καλούνται να ακούσουν, να κατανοήσουν, να εκπληρώσουν τις δικές τους ανάγκες αλλά και του συντρόφου τους.  

Δυστυχώς, ο γάμος μπορεί να γίνει πηγή δυστυχίας, όταν οι σύζυγοι δεν έχουν καταφέρει να βρουν τις ισορροπίες που χρειάζεται για να αναπτυχθεί μια υγιής σχέση ανάμεσα τους. Είναι πολλά τα ζευγάρια που παραβλέπουν πως στην ουσία αντί να ωριμάζουν και να αντλούν ικανοποίηση μέσα από την συνεύρεση τους στον γάμο, αντίθετα αλληλοεξοντώνονται και  καλλιεργούν σαδομαζοχιστικές σχέσεις. Σε πολλές των περιπτώσεων μέσα σε αυτό το κλίμα της καταστροφικότητας και της σύγχυσης οι σύντροφοι θεωρούν ότι ίσως η έλευση ενός παιδιού να βοηθήσει και την άκρως προβληματική σχέση μεταξύ τους. Θεωρούν ότι το παιδί είναι το έπαθλο που οπωσδήποτε πρέπει να αποκτήσουν χωρίς να λαμβάνουν υπόψιν τις συνέπειες. Μέσα από το παιδί τους για άλλη μια φορά, προβάλουν  πάνω του ότι απέτυχαν οι ίδιοι να εκπληρώσουν είτε μέσα  από την σχέση με τον εαυτό τους ήτε μέσα από  την σχέση με τον σύντροφο τους. Μπορεί να ξεχάσουν ότι είναι σύζυγοι και από εκεί και έπειτα να λειτουργούν μόνο ως γονείς.  Αυτό που πολλοί δεν καταλαβαίνουν είναι ότι για να αναπτυχθεί το μωρό τους με ένα ψυχικά υγιή τρόπο χρειάζεται να έχει και ψυχικά υγιής γονείς! Άλλωστε τα αποτελέσματα αυτών των δυσλειτουργικών ζευγαριών τα βλέπουμε στο ιατρείο του ψυχολόγου και του ψυχοθεραπευτή, όταν τα παιδιά και οι ενήλικες συζητούν τις τραυματικές τους εμπειρίες, σε σχέση με την κακή συμβίωση των γονιών τους.

Αναφερόμενη και προηγουμένως στα στάδια εξέλιξης του ζευγαριού, προκειμένου να φτάσει στην ενηλικίωση χρειάζεται αφοσίωση, επιμονή, υπομονή, αμοιβαίες υποχωρήσεις, περιορισμό του εγωισμού, καλοσύνη, ερωτισμό και φυσικά αγάπη. Οι σύζυγοι καλούνται να περάσουν στο στάδιο της ενηλικίωσης, όπου  από  την βρεφική συμβιωτική σχέση, περνούν στην ώριμη αλληλεξάρτηση.

Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες έρευνες, ενώ μόνο ένας στους τρεις γάμους φαίνεται να είναι επιτυχημένος και οι υπόλοιποι αποτυχημένοι και δυστυχισμένοι, οι άνθρωποι εξακολουθούν να παντρεύονται και να προσδοκούν  μια ζωή που θα μπορούν να την μοιραστούν με κάποιον που  θα καταφέρουν να ευτυχήσουν. Όμως ας μην ξεχνάμε ότι το “έζησαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα” είναι μια επιθυμία που στην πραγματικότητα δύσκολα εκπληρώνεται...

Νόρα Κοντοστεργίου
Ψυχολόγος-Ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια
B.A., Pg. Dip., M. Clin,.Sc
Ηγίου 6-10, Θησείο 11851, Αθήνα
Τηλ: 210 3427425 – 6974818255
E-mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.