Είναι απολύτως φυσιολογικό για όλους μας, να βιώνουμε συναισθήματα θλίψης, απογοήτευσης, έντασης, δυσαρέσκειας, πλήξης, κλπ. Αυτά και πολλά ακόμα είναι τα λεγόμενα αρνητικά συναισθήματα, και φαίνεται ότι αποτελούν ένα αναπόσπαστο κομμάτι του ψυχισμού μας. Είναι απαραίτητα και χρήσιμα μιας και αυτά συμβάλλουν στη διαμόρφωση του χαρακτήρα μας, στην ωρίμανση της προσωπικότητας μας και γενικότερα στην ολοκλήρωση της ανθρώπινης εμπειρίας.

Ποιο είναι το σημείο όμως που τα αρνητικά συναισθήματα παύουν να είναι ένα καλοήθες κομμάτι του εαυτού και γίνονται «ο μοναδικός εαυτός»; Πως μπορεί να αναγνωρίσει κανείς πότε η δυσάρεστη συναισθηματική του διάθεση παύει να είναι φυσιολογική αντίδραση σε κάποιο στενάχωρο γεγονός, και γίνεται η έναρξη μιας καταθλιπτικής διαταραχής;

Όταν το άτομο πάσχει από κατάθλιψη:

Αρχίζει να αντιμετωπίζει τον εαυτό του και τον κόσμο γύρω του μέσα από το πρίσμα της παθολογικής θλίψης και του αβάσταχτου εσωτερικού πόνου
Βιώνει απώλεια ενέργειας και όρεξης για τη ζωή
Κάνει άστατο ύπνο
Έχει απώλεια ή αύξηση βάρους
Βιώνει κοινωνική και προσωπική απομάκρυνση
Αγχώνεται
Αδιαφορεί
Μειώνεται η ερωτική του διάθεση
Νοιώθει υπέρμετρη ενοχή
Έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση και είναι απαισιόδοξο για το παρόν και το μέλλον του
Συχνά κάνει σκέψεις για το θάνατο

Η παραπάνω κλινική εικόνα σκιαγραφεί την διάγνωση της καταθλιπτικής διαταραχής. Είναι πιθανό βέβαια μερικά από τα παραπάνω συμπτώματα να κάνουν λιγότερο ή περισσότερο αισθητή την παρουσία τους, με αποτέλεσμα την μη έγκαιρη διάγνωση ότι το άτομο νοσεί.

Κύρια συμπτώματα της καταθλιπτικής διαταραχής είναι τα αισθήματα ανημποριάς, απελπισίας, ανασφάλειας, φόβου και αδυναμίας ελέγχου. Συχνά, τέτοιου είδους συναισθήματα συνδέονται με γεγονότα ζωής που σηματοδοτούν άμεσα ή έμμεσα την απώλεια, το τέλος, την καταστροφικότητα, τον θάνατο. Για παράδειγμα, ένα διαζύγιο, η απώλεια εργασίας, ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, η αλλαγή των συνθηκών ζωής μπορεί να οδηγήσουν σε κατάθλιψη.

Η καταθλιπτική διαταραχή, συνδέεται με την κληρονομική προδιάθεση καθώς και με περιβαλλοντικούς και ψυχοκοινωνικούς παράγοντες. Ας μη ξεχνάμε όμως ότι για την έναρξη της νόσου δεν απαιτείται ο συνδυασμός και των τριών παραγόντων.

Σε γενικές γραμμές, ο άνθρωπος από τη φύση του αρέσκεται σε μια καθημερινότητα που του εξασφαλίζει τη σταθερότητα και την ασφάλεια. ¨Όταν αυτές διαταράσσονται τότε είναι πιθανή η έναρξη μιας καταθλιπτικής διαταραχής. Αυτό επιβεβαιώνεται από τις έρευνες που δείχνουν ότι είναι πιθανότερο να ασθενήσουν οι άγαμοι και οι διαζευγμένοι. Επίσης, οι γυναίκες  φαίνεται να είναι πιο επιρρεπείς στα καταθλιπτικά επεισόδια, καθώς οι στρεσογόνοι παράγοντες  είναι αυξημένοι, αφού η σύγχρονη κοινωνία τις καλεί να αναλάβουν πολλαπλούς ρόλους.     

Δυστυχώς, όλο και συχνότερα η κατάθλιψη  χτυπά την πόρτα καθώς το άτομο επιβαρύνεται όλο και περισσότερο με αγωνίες και άγχη. Εν μέρει, αυτό οφείλεται στους ραγδαίους ρυθμούς εξέλιξης και ανάπτυξης των δυτικών κοινωνιών, αφήνοντας το άτομο απροετοίμαστο και χωρίς τους κατάλληλους μηχανισμούς άμυνας , μη μπορώντας να  αφομοιώσει τις αλλαγές γύρω του.

Οι λόγοι που οδηγούν το άτομο να νοσήσει είναι βαθιά προσωπικοί και  συνήθως σχετίζονται με εμπειρίες που του δημιουργούν απογοήτευση, ενοχή, χαμηλή αυτοεκτίμηση. Η συσσώρευση αρνητικών εμπειριών και ο φόβος βρίσκονται στη ρίζα της καταθλιπτικής διαταραχής.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ- ΠΡΟΛΗΨΗ- ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η κατάθλιψη είναι μια ψυχική  νόσος που φαίνεται να ταλαιπωρεί όλες τις ηλικίες και όλα τα κοινωνικά στρώματα. Όταν εμφανίζεται εντείνει τις αυτοκαταστροφικές τάσεις του ατόμου και μπορεί να το οδηγήσει  ακόμα  και στην αυτοκτονία. Η σωστή και έγκαιρη διάγνωση της διαταραχής είναι απαραίτητη, και αυτό μπορεί να γίνει καλύτερα από τους ειδικούς ψυχικής υγείας.

Όταν το άτομο αντιλαμβάνεται ότι έχει κάποια από τα συμπτώματα που προαναφέρθηκαν, και αυτά επιμένουν πάνω από το σύνηθες, δηλαδή έχουν διάρκεια   δυο έως τρεις εβδομάδες, τότε είναι αναγκαίο να συμβουλευτεί τον ειδικό ψυχολόγο, ψυχοθεραπευτή η ψυχίατρο. Και επειδή αυτός που νοσεί, πολλές φορές βρίσκεται ήδη στο στάδιο της παραίτησης, της ανημποριάς και της άρνησης, καλό θα είναι το κοντινό περιβάλλον (γονείς, σύντροφος, φίλοι, κ.λ.π ) να κινητοποιήσουν τους δικούς τους βοηθητικούς μηχανισμούς, παροτρύνοντας τον ασθενή να  ζητήσει βοήθεια.

Δυστυχώς, οι ψυχικές διαταραχές ακόμα και σήμερα αντιμετωπίζονται με φόβο, προκατάληψη και αποστροφή. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα πολύ αρνητικές συνέπειες ως προς την διάγνωση, την  πρόληψη και την θεραπεία. Είναι σαφές ότι όσο πιο νωρίς το άτομο αντιμετωπίσει το πρόβλημα , τόσο πιο πολλές είναι οι πιθανότητες βελτίωσης και θεραπείας. Θα ήταν χρήσιμο, αν η προκατάληψη και τα ταμπού έδιναν χώρο στην αποδοχή και την κατανόηση.

Τα θεραπευτικά μονοπάτια  είναι πολλά  καθώς ο ασθενής μπορεί να επιλέξει να επισκεφτεί διαφορετικούς επαγγελματίες, όπως τον ψυχολόγο, τον ψυχοθεραπευτή η τον ψυχίατρο. Μπορεί να απευθυνθεί σε δημόσιους η ιδιωτικούς φορείς και να επιλέξει αυτό που του ταιριάζει καλύτερα. Σε ήπιες μορφές κατάθλιψης συνίσταται η ψυχοθεραπεία, όπου το άτομο  καλείται να ανακαλύψει τα βαθύτερα αιτία της διαταραχής του και να αποκαλύψει σιγά και προσεκτικά τα διαφορετικά στρώματα της προσωπικότητας του και πως αυτή συμβάλει στην ασθένεια του. Είναι σημαντικό για το άτομο να εξερευνήσει μαζί με τον ειδικό τις εμπειρίες της ζωής του και να δώσει νόημα σε αυτό που του συμβαίνει. Σε σοβαρότερες μορφές κατάθλιψης ο συνδυασμός της φαρμακευτικής αγωγής μαζί με την ψυχοθεραπεία είναι η πιο ολοκληρωμένη αντιμετώπιση.

Νόρα Κοντοστεργίου
Ψυχολόγος-Ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια
B.A., Pg. Dip., M. Clin,.Sc
Ηγίου 6-10, Θησείο 11851, Αθήνα
Τηλ: 210 3427425 – 6974818255
E-mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.