Ο Σεπτέμβρης είναι ο μήνας όπου οι περισσότεροι από εμάς μετά από κάποια διακοπή από τη δουλειά και την ξεκούραση των διακοπών, επιστρέφουμε σε μια καθημερινότητα την οποία έχουμε για λίγο παγώσει.

Μέσα στο πλαίσιο της επιστροφής υπάρχει ο αποχωρισμός του ευχάριστου καλοκαιριού και η υπενθύμιση ότι μπροστά μας έχουμε ένα ολόκληρο χρόνο όπου καλούμαστε να αντεπεξέλθουμε στους στόχους που έχουμε θέσει και να προχωρήσουμε δυναμικά ως προς την εκπλήρωση τους.

Για πολλούς, η παραπάνω συνθήκη αφορά όχι μόνο τους εαυτούς τους αλλά και τα ανήλικα παιδιά τους, μιας και για τα παιδιά το πιο σημαντικό γεγονός μετά την επιστροφή από τις διακοπές είναι ο γυρισμός στα σχολεία τους. Μαζί με το δικό τους άγχος για την καινούρια σχολική χρονιά, οι γονείς και αυτοί με την σειρά τους αγωνιούν για την συνάντηση των παιδιών τους με το όλο πλαίσιο του σχολείου.

Συχνά, παρατηρείται το φαινόμενο, όπου οι γονείς είναι τόσο φορτισμένοι και τόσο αγχωμένοι για την σχολική επανένταξη των παιδιών τους όπου αντί να αποτελέσουν για αυτά πηγή δύναμης, σταθερότητας, ασφάλειας και έμπνευσης, γίνονται οι τροφοδότες άγχους, αγωνίας και φόβου. Αυτή η σχέση των γονιών με τα παιδιά τους και κατ’ επέκταση με το σχολείο – εκπαιδευτικό σύστημα, αφορά ένα μεγάλο ποσοστό γονέων μιας και το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα τους απογοητεύει με πολλούς και διάφορους τρόπους και τους εκπαιδεύει σε ένα αυταρχικό, παλαιομοδίτικο, καταπιεστικό, και στείρο τρόπο. Αυτή λοιπόν είναι και η σχέση που μεταφέρουν στα παιδιά τους.

Ας σκεφτούμε για λίγο τα παιδάκια που αυτό τον χρόνο θα πάνε στην πρώτη δημοτικού. Οι προσδοκίες των γονιών είναι ήδη σχηματοποιημένες και ήδη από τα πρώτα χρόνια, έχουν, άλλοτε συνειδητά και άλλοτε ασυνείδητα, περάσει αυτές τους τις προσδοκίες στα παιδιά τους. Όμως, η πρώτη δημοτικού είναι η εισαγωγή στο επίσημο σύστημα εκπαίδευσης. Οι γονείς τις περισσότερες φορές σκέφτονται «τέρμα τα ψέματα» και θεωρούν ότι τώρα πρέπει να γίνουν αυστηροί και να κάνουν τα παιδιά τους καλά και πειθαρχημένα άτομα όπου δεν θα απογοητεύουν εκείνους και τους δασκάλους τους, όπου βέβαια, πάντα θα ξεχωρίζουν στην τάξη και βέβαια πάντα θα αριστεύουν σε όλες τις τάξεις μέχρι την βέβαιη και ήδη προγραμματισμένη εισαγωγή τους στο πανεπιστήμιο!! Ναι, δυστυχώς η σχέση των γονέων με τα παιδιά τους είναι «βαθμοκεντρική» και όχι ανθρωποκεντρική.

Από νωρίς και οι ίδιοι παρασυρόμενοι από τον στείρα ανταγωνιστικό τρόπο που λειτουργεί το εκπαιδευτικό μας σύστημα, ξεχνούν να είναι πάνω από όλα γονείς  και μετατρέπονται σε πρώιμα «αφεντικά».  Έτσι, αφήνονται να καθοδηγούνται όχι από αυτό που πραγματικά επιθυμούν να έχουν  στην σχέση με τα παιδιά τους αλλά από αυτό που τους προστάζει ένα σύστημα αξιών που δεν είναι πραγματικά δικό τους.

Πολλοί γονείς αποφεύγουν να μιλήσουν και να προετοιμάσουν τα παιδιά τους για αυτό που τους περιμένει. Και αλήθεια δεν είναι λίγα αυτά που περιμένουν τα πολλές φορές ανυποψίαστα πρωτάκια!

Γιατί όμως οι γονείς είναι τόσο φοβισμένοι και τόσο ανασφαλείς ως προς τον ρόλο τους; Γιατί δυσκολεύονται τόσο να έχουν μια δημιουργική και εμπνευσμένη σχέση με τα παιδιά τους και γιατί ακόμη και στις καλύτερες των περιπτώσεων, δηλαδή σε αυτές τις σχέσεις που θα λέγαμε υποδειγματικές, ακόμη και εκεί η σχέση τους χωλαίνει όσον αφορά το σχολείο;

Σε ένα πρώτο επίπεδο η απάντηση είναι απλή: γιατί το σχολείο αποτελεί ένα τρίτο πόλο έκφρασης όλων εκείνων που δεν έχουν ειπωθεί και εκφραστεί μέσα στον χώρο της οικογένειας. Το σχολείο και η σχέση του παιδιού με αυτό αντανακλά την σχέση των γονιών μεταξύ τους και κατ’ επέκταση με τα παιδιά τους.

Όταν το σχολείο και τα ζητήματα του, αρχίζουν να μετατρέπονται σε πεδίο έντασης και σύγκρουσης, τότε αυτή είναι μια καλή ένδειξη ότι κάτι δεν πάει καλά στις σχέσεις μέσα στην οικογένεια. Συχνά οι γονείς ξεχνούν να εκφράσουν την αγάπη τους στα παιδιά τους, αλλά και μεταξύ τους, με λόγια και με πράξεις. Ξεχνούν την αξία του «σ’ αγαπάω, του είσαι σημαντικός για εμένα, του πόσο όμορφο είναι να σ’έχω στην ζωή μου». Μετατρέπονται σε αφεντικά εφιάλτες για τα παιδιά τους και ενώ θέλουν να τα αγκαλιάσουν και να τα προστατεύσουν, αντίθετα τα αποπαίρνουν και τα αγριεύουν με συνεχόμενες και έμμονες ερωτήσεις και απαιτήσεις. Και ενώ σε πολλές των περιπτώσεων οι προθέσεις τους είναι καλές, καταλήγουν να έχουν προβληματικές και απόμακρες σχέσεις με τα παιδιά τους. Τα παιδιά σιγά σιγά αρχίζουν να καταλαβαίνουν ότι οι γονείς τους τα απορρίπτουν και δεν τα δέχονται με όλη την αγάπη την στοργή την υπομονή την κατανόηση και την ψυχραιμία που τους αξίζει.

Οι γονείς που τόσα πολλά ξέρουν και τόσα πολλά έχουν ζήσει, πολλές φορές φαντάζουν μπροστά στα παιδιά τους  ανήμποροι, αδιάβαστοι, ανίκανοι, αβοήθητοι και απελπιστικά μικροί. Είναι τότε που οι πραγματικά μικροί παίρνουν τον ρόλο των μεγάλων και φυσικά όπως ήταν αναμενόμενο γίνονται οι γνωστοί μικροί τύραννοι. Τα γνωστά σε όλους μας παιδάκια που κάνουν τους γονείς τους ρεζίλι όπου σταθούν και όπου βρεθούν. Και αυτό γιατί προσπαθούν με κάθε τρόπο, είτε με την κακή επίδοση στο σχολείο είτε με την κακή συμπεριφορά έξω η μέσα στο σπίτι, να τραβήξουν την προσοχή επάνω τους και με ένα αρνητικό τρόπο να ζητήσουν βοήθεια.

Έτσι, όταν οι γονείς νιωθουν ότι τα παιδιά τους είναι εκτός έλεγχου,  και κάθε άλλο παρά ισορροπημένα και προσαρμοσμένα είναι, τότε πρέπει να θορυβηθούν και να σπεύσουν να πάρουν βοήθεια.

Κανείς δεν γεννιέται γονιός, αλλά γίνεται στην πορεία της ζωής του. Καθώς μεγαλώνει  αποκτά εμπειρίες, εφόδια, γνώσεις, μα πολλές φορές δεν είναι επαρκή για να γίνει αρκετά καλός γονιός. Ο ρόλος του γονιού δεν είναι στατικός και παγιωμένος. Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να είναι! Ο ρόλος του γονιού είναι μια εξαιρετικά υπεύθυνη αποστολή  με τεράστιες ευθύνες και δεσμεύσεις δια βίου. Δεν θα πρέπει να είναι ταμπού, να αποδεχτεί τις αδυναμίες που μπορεί να έχει ως προς αυτό το ρόλο και να αναγνωρίσει ότι χρειάζεται περαιτέρω εκπαίδευση και βοήθεια για να αντεπεξέλθει στον πιο σημαντικό ρόλο της ζωής του. Τα παιδιά είναι ασφαλή όταν νιώθουν ότι οι γονείς τους είναι και εκείνοι ασφαλείς.

Ένας ασφαλής γονιός είναι εκείνος που αποδέχεται τα λάθη του, τις αδυναμίες του και ξέρει να ζητάει συγνώμη. Είναι ο γονιός που δείχνει την δύναμη του μα και τις αδυναμίες του, είναι ο γονιός που βλέπει την σχέση με το παιδί του ως εμπειρία ζωής και όχι ως τρόπαιο. Είναι ο γονιός που  πάνω από όλα είναι διατεθειμένος να καταλάβει ότι το εγώ έχει γίνει εμείς.

Ας κάνουμε μια καλή αρχή αυτό τον Σεπτέμβρη και με πολύ αγάπη και φροντίδα ας αγκαλιάσουμε τα παιδιά μας και ας τους πούμε πόσο πολύ τα αγαπάμε…

Νόρα Κοντοστεργίου
Ψυχολόγος-Ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια
B.A., Pg. Dip., M. Clin,.Sc
Ηγίου 6-10, Θησείο 11851, Αθήνα
Τηλ: 210 3427425 – 6974818255
E-mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.