Είναι συχνό το φαινόμενο, να ακούμε κάποιον να παραπονιέται για την υγεία του και να ανησυχεί για αυτή. Όμως, συνεχίζοντας την ανάλυση στην σφαίρα των νευρώσεων και των φοβιών, θα ασχοληθούμε με μια διαταραχή όπου στους περισσότερους είναι γνωστή ως υποχονδρίαση.

Ο υποχόνδριος είναι ο άνθρωπος που αισθάνεται  υπερβολικό φόβο ότι πάσχει από κάποια σοβαρή ασθένεια.  Είναι ένα ατομο όπου η κύρια ενασχόληση  του είναι γύρω από την υγεία του  η καλύτερα, γύρω από την αρρώστια. Είναι πολλές οι φορές που τα άτομα αυτά πηγαίνουν στον ειδικό γιατρό για να πάρουν μια διάγνωση για την εκάστοτε «αρρώστια» αλλά δυστυχώς όταν τις περισσότερες φορές η διάγνωση είναι καλή, δηλαδή ότι ο ασθενής χαίρει  σωματικής υγείας, τότε δείχνουν να είναι δύσπιστα απέναντι στην διάγνωση και τον γιατρό. Το γνωστό έργο του Μολιέρου « Κατά Φαντασία Ασθενής» πραγματεύεται με ακριβή και διασκεδαστικό τρόπο την παραπάνω  ψυχική διαταραχή. Στην πραγματικότητα όμως οι πάσχοντες είναι άτομα που υποφέρουν  και κυριολεκτικά η ζωή τους μπορεί να κυριεύεται από αυτή τους την εμμονή γύρω από τον φόβο του θανάτου.

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες το 3% του πληθυσμού πάσχει από υποχονδρίαση. Φυσικά όπως γίνεται με όλες τις διαταραχές ο βαθμός της σοβαρότητας ποικίλει και πολλοί άλλοι παράγοντες φαίνεται να εντείνουν ή να μειώνουν τα συμπτώματα του υποχόνδριου άρρωστου.

Τα βασικά συμπτώματα είναι ότι τα άτομα αυτά,  τις μικρές σωματικές ενοχλήσεις, όπως τον πονοκέφαλο, τους μυϊκούς πόνους τα γαστρεντερικά προβλήματα κλπ, τα ερμηνεύουν με τέτοιο τρόπο ώστε να αυτοδιαγνώσουν ότι πάσχουν από κάποια σοβαρή ασθένεια. Και ενώ πασχίζουν να ανακουφιστούν από τον φόβο τους είτε από τους γιατρούς, είτε από την οικογένεια τους, ή τους φίλους τους, δυστυχώς τις περισσότερες φορές αυτό αποτυγχάνει και τους αφήνει δέσμιους της φοβίας τους.

Στην ψυχοθεραπευτική κλινική εργασία, η συνάντηση με τον ασθενή γίνεται συνήθως αφού ο πάσχοντας έχει επισκεφτεί μια πλειάδα παθολόγων, καρδιολόγων και λοιπών ειδικοτήτων και τελικά κάποιος τον παραπέμπει για ψυχολογική αξιολόγηση στον ψυχολόγο-ψυχοθεραπευτή.  Η δυσπιστία του ως προς την διάγνωση δημιουργεί και εδώ προβλήματα και δύσκολα ακούει ότι η ασθένεια του είναι ψυχολογική και όχι σωματική.

Ο υποχόνδριος είναι ένα εξαιρετικά ευαίσθητο άτομο με ψυχικές άμυνες που δεν είναι επαρκείς να τον θωρακίσουν απέναντι στην αβεβαιότητα και την αδυναμία του  να ελέγχει απόλυτα τα ζητήματα που αφορούν την ζωή και τον θάνατο. Στις περισσότερες περιπτώσεις κάνει ανεξέλεγκτες σκέψεις με σενάρια εφιαλτικά που συνεχώς προσπαθεί να «επιβεβαιώσει –διαψεύσει». Άλλοι αποφεύγουν να επισκεφτούν τον γιατρό για χρόνια αφού τρέμουν στην ιδέα ότι καποιος θα τους δώσει την διάγνωση που φοβούνται, οπότε κλείνονται στον εαυτό τους και μαραζώνουν μέσα στην απελπισία τους, πολλές φορές παραβλέποντας κάποιο πραγματικό πρόβλημα υγείας.

Συνήθως τα άτομα αυτά είναι βαθιά ενοχικά και έχουν δυσκολία να είναι σε επαφή με τα αληθινά τους συναισθήματα. Η συνεχής ενασχόληση με την σωματική τους υγεία τους αφήνει ακάλυπτους ως προς την  ψυχολογική τους βελτίωση και ωρίμανση. Παρατηρείται μια αδυναμία επεξεργασίας των αρνητικών τους συναισθημάτων και συνήθως η διαταραχή της υποχονδρίας συνυπάρχει και με άλλες ψυχολογικές διαταραχές , όπως αυτή της κατάθλιψης, του ψυχαναγκασμού και άλλων φοβιών.

Αυτή η η κλινική εικόνα είναι ακριβώς ο λόγος που ανατροφοδοτεί μια πολύ κακή εικόνα εαυτού. Για παράδειγμα, όταν το άτομο αγωνιά σε τόσο υπερβολικό βαθμό και πιθανόν πάσχει από κατάθλιψη, τότε βιώνει μια σειρά συμπτωμάτων που απλά διατηρεί την παραμορφωμένη εικόνα  της υγείας του. Είναι γνωστό ότι η αυξημένη ένταση και στρες δημιουργούν έντονους καρδιακούς ρυθμούς, ταχυκαρδία, εφίδρωση, μυϊκούς πόνους, στομαχικές διαταραχές, κόπωση, αυξομείωση βάρους, ακόμα και την δημιουργία πιο σοβαρών ψυχοσωματικών διαταραχών. Κατά αυτόν τον τρόπο ένας φαύλος κύκλος συνεχίζει την πορεία του, με συμπτώματα που το άτομο σε καμία περίπτωση δεν προσποιείται αλλά πραγματικά βιώνει ως  αληθινά.

Την σημερινή εποχή  η πληροφόρηση  έρχεται από παντού, ίντερνετ, τηλεόραση, περιοδικά, κλπ και κάνει αυτά τα άτομα να ταυτίζουν σοβαρές ασθένειες με τα δικά τους συμπτώματα και να εντείνουν τον φόβο τους ότι εκείνα πάσχουν από την εκάστοτε ασθένεια. Ο φόβος για ασθένειες όπως ο καρκίνος, οι καρδιοπάθειες, επιδημίες,  είναι συχνός στο πεδίο των υποχόνδριων αρρώστων.

Ένας παράγοντας που αυξάνει τις πιθανότητες για κάποιο άτομο που είναι ευάλωτο να αναπτύξει υποχονδρίαση ειναι οι  σοβαρές ασθένειες αλλά και θάνατοι μέσα στην οικογένεια του. Επίσης, έχει παρατηρηθεί ότι σε πολλές περιπτώσεις η έναρξη της υποχονδρίασης, ηλικιακά  συμπίπτει με την ηλικία θανάτου ενός κοντινού αγαπημένου προσωπου. Για παράδειγμα, ο θάνατος του πατέρα από καρδιακή ανεπάρκεια στα σαράντα του χρόνια, μπορεί να πυροδοτήσει την υποχονδριακή διαταραχή στον γιο όταν και εκείνος ηλικιακά προσεγγίζει τα σαράντα.

Η διαταραχή της υποχονδρίας είναι επίπονη, επίμονη και μπορεί να κατακλύσει την ζωή του ατόμου, αφήνοντας το μόνο, αποξενωμένο και γεμάτο αγωνία. Το μέλλον του συνεχώς υποσκάπτεται από τον φόβο του και έτσι μπορεί να περάσει και ολόκληρη την ζωή του συρρικνωμένο και αποδυναμωμένο μη μπορώντας να χρησιμοποιήσει το δυναμικό του ως ελεύθερο και ώριμο άτομο.

Είναι βέβαιο ότι κανείς δεν μπορεί να μας υποσχεθεί ότι δεν θα αρρωστήσουμε, ή ότι δεν θα πεθάνουμε, ή ότι η ζωή μας θα είναι στρωμένη με ροδοπέταλα, ή ότι δεν θα πονέσουμε, ή ότι δεν θα χάσουμε αυτούς που τόσο πολύ αγαπάμε, κάθε άλλο, είναι βέβαιο ότι όλα τα παραπάνω θα τα υποστούμε με τον ένα η τον άλλο τρόπο, μα πρέπει να μάθουμε να τα αντιμετωπίζουμε με δύναμη και δημιουργικότητα με αγάπη και θάρρος, με ωριμότητα και γνώση με αφοσίωση και λαχταρά για την ζωή.

Ας μην ξεχνάμε ότι οι ειδικοί ψυχικής υγείας είναι εκεί για να ακούσουν, να καταλάβουν και με σεβασμό μα και γνώση να βοηθήσουν όλους όσους επιθυμούν να ζητήσουν βοήθεια για να γνωρίσουν τον αληθινό εαυτό τους.

Νόρα Κοντοστεργίου
Ψυχολόγος-Ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια
B.A., Pg. Dip., M. Clin,.Sc
Ηγίου 6-10, Θησείο 11851, Αθήνα
Τηλ: 210 3427425 – 6974818255
E-mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.