Η έκφραση βίας είτε αυτή είναι φανερή είτε είναι συγκαλυμμένη, αποτελεί ένα πολύ συνηθισμένο τρόπο έκφρασης. Πολλές φορές αναγνωρίζουμε την βία μόνο σε ακραίες περιπτώσεις,  όπως όταν κάποιος έχει εμφανή τα σημάδια του ξυλοδαρμού επάνω του! Όμως δυστυχώς  οι εκφράσεις βίας είναι σε πολλές και διαφορετικές μορφές και τις περισσότερες φορές  είναι στην καθημερινότητα μας, υπό την μορφή του ψέματος, της χειραγώγησης, της έλλειψης σεβασμού, της ψυχολογικής πίεσης, της σεξουαλικής παρενόχλησης, της λεκτικής κακομεταχείρισης, της ηθικής και ψυχολογικής βίας.

Όταν η βία μέσα από την επιθετικότητα, εκδηλώνεται χωρίς εμφανή ίχνη τότε είναι δύσκολο να εντοπιστεί και να ονοματιστεί με αποτέλεσμα να μην αντιμετωπίζεται καταλλήλως.

Τα ζευγάρια συχνά σχετίζονται μεταξύ τους χρησιμοποιώντας βίαιη συμπεριφορά. Δημιουργείται μια σχέση φόβου,εξάρτησης, κτητικότητας, ασάφειας και αβεβαιότητας, κατάλληλα συστατικά για να επικρατήσει μια σχέση ζευγαριού άκρως άνιση και διαβρωτική. Θύμα και θύτης μπλέκονται σε ένα χορό που τα βήματα είναι χωρίς αρμονία χωρίς ρυθμό, χωρίς κανόνες. Αυτός που έχει ονοματιστεί ως ο ισχυρότερος  αναλαμβάνει τον ρόλο του βίαιου εκτελεστή. Κακολογεί,  κακομεταχειρίζεται, επικρίνει.  Όταν ο ένας από τους δυο συντρόφους δεν αντέχει την διαφορετικότητα του άλλου, την ανεξάρτητη σκέψη του, την υποκειμενικότητα του, τότε προσπαθεί να τον υποτάξει με κάθε τρόπο με κάθε δυνατό χειρισμό. Όταν ο ένας από τους δύο συντρόφους  νιώθει απειλή ότι μπορεί να χάσει την εξουσία του, τότε μέσα του θεριεύουν η επιθετικότητα και το συναισθηματικό έλλειμμα πιέζει προς μια κατεύθυνση επανάκτησης του ελέγχου μέσω της βίας. Η βία εμφανίζεται εκεί που το άτομο  νιώθει ότι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της ύπαρξης του απειλείται. Αυτό το άτομο δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει ώριμες και λειτουργικές άμυνες, αλλά αντίθετα μέσα από διαστρφικές άμυνες καταφεύγει σε κάποια μορφή βίας.

Τα ζευγάρια αποτυγχάνουν, και αυτό είναι συχνό φαινόμενο, κυρίως γιατί αρνούνται να αναλάβουν την ευθύνη των πράξεων τους. Ο θύτης μισεί το θύμα και πολλές φορές εκτός από την άρνηση της παραδοχής αυτού του συναισθήματος, ο θύτης αρέσκεται και ικανοποιήται όταν βλέπει το θύμα σύντροφο του να πονάει και να καταρρακώνεται από τις επιθέσεις του θύτη συντρόφου. Μια διαστροφική αίσθηση νίκης και υπεροχής εγκαθίσταται.

Η ζήλια για τα καλά που έχει ο άλλος είναι ένα συχνό συναίσθημα μέσα στην σχέση ενός ζευγαριού.  Ακούμε την φράση, την τον ζηλεύει παθολογικά, και βλέπουμε συντρόφους να μάχονται ο ένας τον άλλο για την εξυπνάδα, την ομορφιά, τα ταλέντα του. Δυστυχώς, ο κόσμος των ζευγαριών δεν είναι αγγελικά πλασμένος και η εικόνα που πολλές φορές τα ζευγάρια παρουσιάζουν την σχέση τους προς τα έξω είναι παραπλανητική.

Όταν ένα ζευγάρι σχετίζεται μέσα από την βία, το θύμα σύντροφος ενεργεί με υποταγή, παραίτηση, φόβο, σύγχυση, αμφιβολία, ενοχή, άγχος, απομόνωση. Οι λόγοι που πολλές φορές ο ένας ή και οι δύο σύντροφοι λειτουργούν με βίαιο τρόπο είναι πολλοί και περίπλοκοι. Η βαθιά ανασφάλεια, η ασυνεννοησία, η οικονομική κρίση, η επαγγελματική αβεβαιότητα, η ανωριμότητα της προσωπικότητας,  η απόκτηση οικογένειας και ευθυνών που οι σύντροφοι δεν είναι σε θέση να αναλάβουν, η οικονομική και κοινωνική ανισότητα μεταξύ των δύο κλπ. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ψυχική βία είναι εξίσου τραυματική όπως και η σωματική βια. Οι επιθέσεις και οι ταπεινώσεις είναι συμπεριφορές που στόχο έχουν την ηθική, ψυχολογική και σωματική εξόντωση του αντιπάλου. Στόχος του επιτιθέμενου είναι η υπερίσχυση, η επανάκτηση ελέγχου, η κυριαρχία του με σκοπό την ενδυνάμωση ενός πολύ ανίσχυρου και στην ουσία κατεστραμμένου εγώ. Η προσπάθεια αφοπλισμού του άλλου από κάθε καλό που μπορεί να έχει, η επίθεση στην αγάπη, την συντροφικότητα, την καλοσύνη, την αυτοπεποίθηση στην αυτοεκτίμηση, την πίστη είναι οι κύριες πράξεις αποδόμησης και καταστροφής του άλλου. Η γνωστή στους περισσότερους ταινία ' Ο πόλεμος των Ρόυζ ' μας παραπέμπει σε μια τέτοια εικόνα.

Όμως ας μην ξεχνάμε ότι  η ψυχολογική βία ασκείται με πολύ πιο έντεχνους και υπόγειους τρόπους. Επίσης η λεκτική βια, που μέσα από την γνωστή σε όλους μας φράση , η γλωσσά κόκαλα δεν έχει μα κόκαλα τσακίζει, είναι ενδεικτική μιας σοφίας που όλοι κουβαλάμε για τον τρόπο που η λεκτική βια μπορεί να επηρεάσει το άτομο. Τα άτομα που λειτουργούν με επιθετικό τρόπο για να κυριαρχήσουν στους άλλους είναι συνήθως  άτομα που έχουν πληγωθεί στην παιδική τους ηλικία και μέσα από την επιθετικότητα τους προσπαθούν να επιβιώσουν. Ο δικός τους πόνος προβάλλεται στους άλλους, κάνοντας τους άλλους να υποφέρουν και έτσι με ένα διαστροφικό τρόπο αντλούν ικανοποίηση, δικαίωση και αισθάνονται ανακούφιση. Επίσης, μέσα από την βίαιη συμπεριφορά τους νομίζουν ότι εκείνοι έχουν την απαιτούμενη συναισθηματική απόσταση ασφάλειας από τον άλλο, έτσι ώστε να μην καταφέρει να τους πληγώσει ποτέ. Τα κύρια συναισθήματα τους είναι οργή, μνησικακία και επιθυμία εκδίκησης που φυσικά απορρέουν από πολύ πρώιμες εμπειρίες μέσα στην ίδια τους την οικογένεια, που είχε ασκηθεί κάποια μορφή βίας. Η επίθεση στους άλλους είναι μια μέθοδος αποφυγής του ψυχικού πόνου, της λύπης, ακόμα και της κατάθλιψης. Ο μηχανισμός αντιστροφής, δηλαδή επίθεση στον άλλο προκειμένου να ξεφύγουν  από την θέση του θύματος που οι ίδιοι βίωσαν στην παιδική τους ηλικία.

Είναι γνωστό ότι η βία παράγει βία. Η βίαιη συμπεριφορά μεταδίδεται από γενιά σε γενιά και έτσι ο έλεγχος της δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Συνήθως ο στόχος της βίαιης συμπεριφοράς είναι ο σύντροφος, όμως όταν υπάρχουν παιδιά  αυτή η βία μεταφέρεται και προς αυτά. Τα παιδιά είναι τα θύματα, γίνονται μάρτυρες, και εισπράττουν όλη την κακομεταχείριση και κακοποίηση  που εκτοξεύεται στο πεδίο μάχης των γονέων. Αυτά τα παιδιά, χωρίς να θέλω να επεκταθώ παραπάνω σε αυτό το άρθρο, κουβαλούν την ψυχική οδύνη μέσα τους και μεγαλώνοντας  με αυτά τα ανεξίτηλα σημάδια, αναπαράγουν στην ενήλικη ζωή τους συντρόφους θύτες και θύματα.

Η βία μέσα στην σχέση, αναπαριστά την απουσία της αγάπης, είναι ένα σύστημα καταστροφής του ίδιου του σχετίζεσθαι, είναι ένα πρωτόγονος τρόπος χειρισμού και επικράτησης που όμως δυστυχώς εξακολουθεί να μας ενημερώνει για το πόσο δρόμο έχουμε να διανύσουμε ως άνθρωποι ώστε να μάθουμε να σχετιζόμαστε μέσα από καλύτερα μονοπάτια, πιο δημιουργικά και πιο ώριμα εξελικτικά.

Ας προσπαθήσουμε...

 

Νόρα Κοντοστεργίου
Ψυχολόγος-Ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια
B.A., Pg. Dip., M. Clin,.Sc
Ηγίου 6-10, Θησείο 11851, Αθήνα
Τηλ: 210 3427425 – 6974818255
E-mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.