Οι Υποσχέσεις δεν Είναι Αρκετές

Ένας καινούργιος χρόνος έρχεται και ένας παλιός φεύγει. Μαζί με το τέλος μια καινούργια αρχή. Αυτό φαίνεται να ταλαιπωρεί και να αγχώνει τους περισσότερους αφού αναζητούν την λύση σε πολλά προβλήματα που τους ταλαιπωρούν, πολλές φορές χρόνια προβλήματα. Όλοι ξέρουμε τις γνωστές ευχές για τον καινούργιο χρόνο και τις υποσχέσεις που δίνουμε ότι θα κάνουμε μια νέα αρχή, θα κόψουμε το κάπνισμα, θα χάσουμε κιλά, θα συγκεντρωθούμε στις δουλειές μας, θα.....

Έχουμε την καλή διάθεση, με αισιοδοξία και θέληση οραματιζόμαστε τις αλλαγές, μα τελικά σπάνια τα καταφέρνουμε. Έτσι την επόμενη πρωτοχρονιά ενώ γιορτάζουμε το καινούργιο και αποχαιρετούμε το παλιό, μέσα μας μπορεί να νιώθουμε ότι πάλι δεν καταφέραμε να εκπληρώσουμε τις υποσχέσεις μας. Βέβαια νιώθουμε μια μικρή ανακούφιση που μαζί με την εκπνοή του χρόνου αφήνουμε πίσω τα βάρη μας, τις έννοιες μας και ευχόμαστε ότι θα έρθει κάτι καλύτερο. Τα γούρια πάνε και έρχονται, τα ρόδια επίσης, ελπίζοντας ότι ο νέος χρόνος θα μας πάρει με καλό μάτι και έτσι θα εκπληρώσουμε τις ευχές μας. Αναποδογυρίζουμε την κλεψύδρα και πάλι από την αρχή. Όμως γυρνώντας στην πραγματικότητα τα βρίσκουμε όλα μπροστά μας.

Όπως είπε και ο Σάρτρ είμαστε οι δημιουργοί του εαυτού μας. Και αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούμε να μεταθέσουμε τις αποτυχίες και τις επιτυχίες, τις απώλειες και τα κέρδη σε κανένα άλλο παρά στον ίδιο μας τον εαυτό. Μέσα από κάθε πράξη μας και κάθε επιλογή μας χτίζουμε κομμάτι κομμάτι αυτό που είμαστε την κάθε χρονική στιγμή. Εδώ ο χρόνος φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο γιατί η παρουσία του είναι ο μάρτυρας που κάθε φορά μας υπενθυμίζει ότι τα περιθώρια λιγοστεύουν. Η πίεση να βρούμε νόημα και δύναμη, ενέργεια και κίνητρο είναι πάντα σε σχέση με τον χρόνο. Μερικές φορές οι προσωποποίηση του έχει σκοπό την προσπάθεια μας να τον ελέγξουμε. Αν τον κάνουμε όπως εμείς είμαστε τότε θα τον καλοπιάσουμε και θα μας φερθεί με συμπόνια και αβρότητα.

Πολλοί θεωρούν ότι τα προβλήματα που έχουν συσσωρευτεί και τους ταλαιπωρούν έχουν την πηγή τους σε εξωγενείς παράγοντες και όχι στον ίδιο τους τον εαυτό, κατηγορούν τους άλλους, την κοινωνική αδικία, την οικονομική κρίση, την κληρονομικότητα. Είναι σημαντικό για το άτομο να καταλάβει πως έχει συμβάλει το ίδιο στην δημιουργία των ταλαιπωριών του. Η κατανόηση της προσωπικής ευθύνης μπορεί να είναι ένα τεράστιο κέρδος για την προσωπική ανάπτυξη του κάθε ατόμου και πραγματικά μπορεί να το απογειώσει.

Φυσικά, η ανάληψη των ευθυνών δημιουργεί για το άτομο μια ολόκληρη αναδιοργάνωση του εαυτού του και των προσωπικών επιλογών του. Όταν για παράδειγμα πάρει την απόφαση να χάσει κιλά, ή να κόψει το κάπνισμα, θα πρέπει να απαρνηθεί κάτι από την ευχαρίστηση που αντλούσε από την λαιμαργία του, ή από την αυτοκαταστροφική συμπεριφορά του καπνίσματος. Έτσι λοιπόν η απόφαση να αλλάξει θα του στοιχίσει, και πολλές φόρες αυτή είναι και η διαφορά μεταξύ υπόσχεσης και απόφασης.

Όσο κάποιος βρίσκεται στην υπόσχεση είναι ακόμα στο στάδιο της διαπραγμάτευσης αν θα το κάνει ή όχι, όταν όμως πάρει την απόφαση αυτό προϋποθέτει ότι έχει επεξεργαστεί σε κάποιο τουλάχιστον βαθμό την επιθυμία του για αλλαγή. Το να βάζουμε όρια μπορεί να είναι μια επίπονη διαδικασία γιατί μας υπενθυμίζει ότι οι δυνατότητες μας δεν είναι απεριόριστες και παύουμε να λειτουργούμε με την φαντασίωση ότι μια μέρα θα τα καταφέρουμε. Όταν βάζουμε τα όρια καλούμαστε στο εδώ και τώρα να ανακαλύψουμε αν μπορούμε ή όχι , αν είμαστε αρκετά δυνατοί και ποιες είναι οι δυνατότητες μας. Το να επιλέξουμε κάτι αντί του άλλου μας φέρνει αντιμέτωπους με τα διλήμματα και άγχη που πολλές φορές δεν μπορούμε να διαχειριστούμε.

Έτσι το να πάρουμε αποφάσεις δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση και χρειάζεται να έχουμε επεξεργαστεί τα δεδομένα και να έχουμε δουλέψει εσωτερικά την απόφαση για αλλαγή. Οι αντιστάσεις στην αλλαγή μπορεί να είναι τεράστιες και να βασίζονται σε ένα χρόνιο παραλογισμό μέσα στο οποίο το άτομο είναι παγιδευμένο και απόλυτα εξαρτημένο.

Συχνά, συζητώντας με τους ασθενείς μου διαπιστώνω ότι μια από τις μεγαλύτερες δυσκολίες τους είναι η αδυναμία τους να αναγνωρίσουν τι πραγματικά επιθυμούν. Το να επιθυμούν σε πολλές των περιπτώσεων είναι απαγορευμένο, ενοχικό, ανώφελο. Κάποιοι φοβούνται να επιθυμήσουν μήπως και απογοητευτούν αν δεν τα καταφέρουν. Η μαγεία και η μεγαλοσύνη του Άγιου Βασίλη, που επιτρέπει στα παιδιά με τόσο χαρά να ονειρεύονται και να επιθυμούν, για τους ενήλικες είναι μια παλιά γλυκιά ανάμνηση. Συχνά, οι ενήλικες δεν ξέρουν να επιθυμούν, όλα τους φαίνονται πολύ σοβαρά και βαριά. Πολλές φορές προσκολλημένοι στα προβλήματα και τις έννοιες, την καθημερινότητα και τις αγωνίες αρνούνται να σταματήσουν και να συλλογιστούν τι πραγματικά θέλουν και πως θα το καταφέρουν. Οι διαμαρτυρίες και τα παράπονα πολλές φορές κατακλύζουν το άτομο και χάνει το νόημα και την πραγματική άξια που έχει η ζωή του. Και βέβαια ο χρόνος πάντα από πίσω του να τον καταδιώκει και να του υπενθυμίζει ότι δεν τα έχει καταφέρει. Αυτή η συμπεριφορά, σκέψη και ανώφελη επανάληψη, γίνεται ο εχθρός της ίδιας της αλλαγής. Η δειλία, ο φόβος, η ντροπή, η ενοχή, είναι όλοι σύμμαχοι της στασιμότητας και της τελμάτωσης. Τότε είναι που οι υποσχέσεις πάνε και έρχονται μα αντί να βοηθούν, εγκλωβίζουν και αποδυναμώνουν. Όταν το άτομο θέλει να αλλάξει, όταν έχει κοιτάξει βαθιά μέσα του, είτε μέσα από τις συνεδρίες ψυχοθεραπείας, είτε γιατί από μόνο του μπόρεσε να αντικρίσει την αλήθεια του, τότε δεν υπάρχει κανένας μα κανένας λόγος, για να μην τα καταφέρει. Χρειάζεται πίστη στον εαυτό του, ενδυνάμωση των ψυχικών του λειτουργιών και φυσικά ανθρώπους γύρω του που θα το ενθαρρύνουν και θα το επιβραβεύσουν. Φυσικά, πάνω από όλα χρειάζεται η συνειδητοποίηση ότι υπάρχει πρόβλημα και θέλει να το αφήσει πίσω του.

Και ενώ ο καινούργιος χρόνος μπορεί να είναι ένας εν δυνάμει σύμμαχος της αλλαγής, ας μην ξεχνάμε ότι οι σωστές αποφάσεις είναι μια βασιλική οδός προς την απαρτίωση, την ολοκλήρωση και την αυτοπραγμάτωση.

ΚΑΛΗ ΜΑΣ ΧΡΟΝΙΑ....

Νόρα Κοντοστεργίου
Ψυχολόγος-Ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια
B.A., Pg. Dip., M. Clin,.Sc
Ηγίου 6-10, Θησείο 11851, Αθήνα
Τηλ: 210 3427425 – 6974818255
E-mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.