Κατάθλιψη και Θεραπεία: Μια Ομπρέλα Προστασίας

Δυστυχώς όλο και συχνότερα η καταθλιπτική διαταραχή χτυπάει την πόρτα του γενικού πληθυσμού χωρίς να κάνει εξαιρέσεις στην ηλικία, το φύλο ή την κοινωνική τάξη. Η διαταραχή εμφανίζεται μέσα από πολλαπλά συμπτώματα τα οποία το άτομο σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αγνοήσει. Όσο πιο νωρίς εντοπίσει το πρόβλημα του, τόσο καλύτερα θα είναι για την θεραπεία του και την καλή πρόγνωση της ασθένειας.

Οι λόγοι που οδηγούν το άτομο να νοσήσει είναι βαθιά προσωπικοί και συνήθως σχετίζονται με εμπειρίες που του δημιουργούν απογοήτευση, ενοχή, θυμό και χαμηλή αυτοεκτίμηση. Η συσσώρευση αρνητικών εμπειριών είναι η κύρια αιτία της καταθλιπτικής διαταραχής. Όταν εμφανίζεται, εντείνει τις αυτοκαταστροφικές τάσεις του ατόμου και μπορεί να το οδηγήσει ακόμα και στην αυτοκτονία.

Η σωστή και έγκαιρη διάγνωση της διαταραχής είναι απαραίτητη. Όταν το καταθλιπτικό άτομο αντιλαμβάνεται ότι φέρει τα καταθλιπτικά συμπτώματα για δυο με τρεις εβδομάδες, τότε πρέπει άμεσα να απευθυνθεί στον ειδικό ψυχικής υγείας, δηλαδή τον ψυχολόγο, ψυχοθεραπευτή ή τον ψυχίατρο. Πολλές φορές αυτός που νοσεί ακόμα και στα πολύ πρώιμα στάδια της ασθένειας, βιώνει έντονα συναισθήματα παραίτησης, ανημπόριας και άρνησης, όπου σε αυτή την περίπτωση κάλο θα είναι το κοντινό περιβάλλον (γονείς, σύντροφος, φίλοι) να κινητοποιήσουν τους δικούς τους βοηθητικούς μηχανισμούς, παροτρύνοντας τον ασθενή να ζητήσει βοήθεια.

Τα άτομα που πάσχουν από κατάθλιψη, διψούν για αποδοχή, σεβασμό, κατανόηση και αγάπη. Η επίκριση και η απόρριψη είναι ο εφιάλτης τους και υποφέρουν βαθιά όταν οι άλλοι αδυνατούν να τους προσφέρουν αυτά που επιθυμούν. Ο φόβος της απόρριψης είναι ριζωμένος μέσα τους και για αυτό είναι δύσκολο να εισπράξουν το ενδιαφέρον των άλλων ακόμα και όταν αυτό τους προσφέρεται απλόχερα. Αμφισβητούν εύκολα την αγάπη των άλλων προς εκείνα, αφού αισθάνονται ότι δεν την αξίζουν και ότι γρήγορα οι άλλοι θα την αποσύρουν όταν καταλάβουν πόσο ανάξιοι και κακοί είναι.

Αυτές οι παθολογικές πεποιθήσεις για έναν εαυτό ανάξιο, κακό, μιαρό, είναι συνηθισμένες για έναν ασθενή που πάσχει από κατάθλιψη. Συχνά, τα καταθλιπτικά άτομα κρύβονται μέσα από ένα πέπλο σιωπής, στην προσπάθεια τους να κρύψουν τις πληγές τους. Έτσι δημιουργούν ένα πέπλο λανθάνουσας προστασίας για τον εαυτό τους, καθώς φοβούνται ότι θα υποστούν περαιτέρω ψυχικά τραύματα και απογοητεύσεις. Δυστυχώς όμως αυτό το πέπλο απομόνωσης, σκοταδιού και σιωπής τα βυθίζει σε ένα κόσμο ακόμα πιο σκοτεινό και τρομακτικό και ακυρώνει την βαθιά τους επιθυμία για σύνδεση και επικοινωνία με τους άλλους. Συχνά τα άτομα που πάσχουν από κατάθλιψη αναφέρουν ότι νοιώθουν σαν να έχουν από πάνω τους ένα σύννεφο μαύρο που τα ακολουθεί και τα πλακώνει.

Τα καταθλιπτικά άτομα συνήθως έχουν άλυτα θέματα γύρω από την εγκατάλειψη τον αποχωρισμό, το πένθος, την απώλεια, το θάνατο που αφορά στο παρόν αλλά και στο παρελθόν. Για παράδειγμα, ένα άτομο μπορεί να εμφανίσει κατάθλιψη όταν χάσει ένα αγαπημένο του πρόσωπο, όταν απολυθεί από την δουλειά που είχε επενδύσει συναισθηματικά, όταν πάρει διαζύγιο, κλπ. Οι απώλειες της ζωής βιώνονται ως ανυπέρβλητες και βαθιά καταστροφικές.

Το εγώ του ατόμου αποδιοργανώνεται και αδυνατεί να κολυμπήσει μόνο του αισθανόμενο ότι βουλιάζει και πνίγεται. Να γιατί το θεραπευτικό χέρι βοηθείας είναι απαραίτητο. Αυτή η απελπισία δεν μπορεί να γιατρευτεί από μόνη της, όταν το άτομο έχει χάσει τις βάσεις του, όταν έχει χάσει τον προσανατολισμό του. Χρειάζεται μια ομπρέλα προστασίας που θα το βοηθήσει να ανακουφιστεί, να σηκώσει το πέπλο της απομόνωσης και της απραξίας, που θα το βοηθήσει να διώξει το σκοτεινό σύννεφο πάνω από το κεφάλι του. Σκοπός της θεραπείας είναι να ανακουφίσει το άτομο από τα έντονα συμπτώματα, αλλά κυρίως και πάνω από όλα, να επιτρέψει στον ασθενή να δημιουργήσει καινούρια σενάρια ζωής που θα είναι πιο δημιουργικά, πιο αισιόδοξα αλλά και πιο ωφέλημα για την ζωή του. Αυτή η ενδυνάμωση του εαυτού είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την θεραπεία των καταθλιπτικών.

Η ψυχοθεραπεία είναι απολύτως ενδεδειγμένη στις περισσότερες των περιπτώσεων και σε μορφές πιο βαριών καταθλίψεων τότε ο συνδυασμός της ψυχοθεραπείας με την φαρμακοθεραπεία είναι ο καλύτερος. Ο θεραπευτικός χώρος είναι εκείνος που επιτρέπει στον ασθενή να καταλάβει και να αντέξει τα αρνητικά του συναισθήματα, που τόσο τον βαραίνουν και λειτουργούν μέσα του ως τοξικά απόβλητα που συνεχώς μολύνουν την ύπαρξη του. Η θεραπεία μπορεί να βοηθήσει το άτομο να έρθει σε επαφή με συναισθήματα που το ίδιο δεν αντέχει και πολλές φορές αρνιέται. Ο θυμός, η ζήλια, ο φόβος, η ντροπή μαζί με την κακή εικόνα εαυτού και την αίσθηση ότι κανείς δεν μπορεί να το αγαπήσει, σιγά σιγά αλλάζουν, καθώς η παραδοχή έχει μια απελευθερωτική δράση, που συντελεί στην εγγύτητα με τους άλλους και τον θεραπευτή του.

Γενικά, θα έλεγα ότι όσο πιο νωρίς σε ηλικία το άτομο αντιμετωπίσει τα προβλήματα του τόσο λιγότερα περιθώρια αφήνει για συναισθηματικές αρτηριοσκληρώσεις. Η παγίωση μέσα στα χρόνια μιας κακής εικόνας εαυτού και η συσσώρευση έντονων αρνητικών συναισθημάτων, συντελούν στην εκδήλωση της καταθλιπτικής διαταραχής. Η αποξένωση και η απομόνωση από τις επιθυμίες για αγάπη, δημιουργικότητα, φροντίδα, προσφορά, οδηγούν το άτομο σε μια αδιάλειπτη κατάσταση ανικανοποίητου, μοναξιάς και αποπροσανατολισμού.

Τα σενάρια μπορεί να μας γοητεύουν όταν τα παρακολουθούμε στην οθόνη του σινεμά, μα και στην προσωπική μας ζωή έχουμε την ανάγκη να φτιάξουμε σενάρια ζωής που είναι δικά μας και που μας ταιριάζουν. Είναι προσωπική ευθύνη του κάθε ατόμου να αναλάβει τον εαυτό του και να του προσφέρει την φροντίδα και την αγάπη που του λείπει. Η ασθένεια είναι ένας τρόπος που ειδοποιεί το άτομο για την κατάσταση του και το ενημερώνει για τις ελλείψεις του. Η κατάθλιψη είναι ένας τρόπος υπόδειξης για την συναισθηματική του ανισορροπία.

Έτσι λοιπόν, το να αποδεχτεί ότι έχει ανάγκη θεραπευτικής ενίσχυσης και μοιράσματος με τον ειδικό θεραπευτή είναι ένα βήμα προς την ίαση. Μαζί θα βρούνε τρόπους που θα στηρίξουν το ψυχικό οικοδόμημα που φαίνεται να έχει υποστεί ρωγμές και αλλοιώσεις. Το θεραπευτικό δίδυμο, ασθενής- θεραπευτής, εμπλέκονται σε μια σχέση που έχει ως στόχο την απόδοση νοήματος (ότι το άτομο ασθενεί για κάποιους λόγους) και την αποδοχή της ευθύνης για την ίαση. Μέρος της πρόληψης είναι η άμεση θεραπεία και η συνέχισή της όσο ο ασθενής κρίνει ότι την χρειάζεται. Μέσα από την θεραπευτική σχέση ο ασθενής μαθαίνει να αποδέχεται τον εαυτό του και να αξιοποιεί τα ταλέντα που πολλές φόρες έχει θάψει στο πέπλο της κατάθλιψης. Η αναμόχλευση των συναισθημάτων, η αναγνώριση τους, η επεξεργασία του ψυχισμού του σε ένα ασφαλή και θεραπευτικό χώρο, κάνει δυνατή την ίαση του. Το ξύπνημα από τον καταθλιπτικό λήθαργο τον γεμίζει με ελπίδα και όσο δύσκολο και να είναι, οι επιθυμίες του και η μνήμη του τον συνδέουν με ένα άξονα συνείδησης που του επιτρέπει να ζει σίγουρα πιο ελεύθερος και πιο ολοκληρωμένος.

Τελειώνοντας, θα ήθελα να μοιραστώ μερικούς στίχους του ποιητή Τ.Σ Έλιοτ:

“Απρίλης είναι ο σκληρότερος μήνας, γεννώντας

Πασχαλιές μέσ' απ' την νεκρή γη, σμίγοντας

Θύμηση κι επιθυμία, σαλεύοντας

Ρίζες νωθρές με την βροχή της άνοιξης.

Ο χειμώνας μας κράτησε ζεστούς, καλύπτοντας

Την γη με χιόνι λησμονιάς, τρέφοντας

Λίγη ζωή με βολβούς ξεραμένους.”

Νόρα Κοντοστεργίου
Ψυχολόγος-Ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια
B.A., Pg. Dip., M. Clin,.Sc
Ηγίου 6-10, Θησείο 11851, Αθήνα
Τηλ: 210 3427425 – 6974818255
E-mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.