Ένα Μωρό Ένας Ολόκληρος Κόσμος

Ας σκεφτούμε ένα μωρό, ένα μικρό μικρό πλάσμα που έχει γεννηθεί και έρχεται στον κόσμο που όλοι γνωρίζουμε. Ένα μωρό ανήμπορο με το κεφαλάκι του μαλακό και χωρίς καλά στηρίγματα έτοιμο να παραδοθεί σε όποιον το αγκαλιάσει ζητώντας την προστασία και την φροντίδα, την θρέψη και την αγάπη. Ποιος καλύτερος σε αυτό το ρόλο από την μητέρα, ποιος άλλος πιο κατάλληλος από το πρόσωπο που το κυοφορούσε και το προστάτευε μέσα στα σωθικά της, το έτρεφε και το μεγάλωνε για να ωριμάσει αρκετά και να κάνει την ηρωική του έξοδο σε ένα κόσμο που θα του επιφύλασσε άπειρες εκπλήξεις.

Έναν κόσμο με πολλές απαιτήσεις με πολλές κακοτοπιές και σκληρότητες που από την πρώτη στιγμή του ερχομού του καλείται να αντιμετωπίσει. Μετά από εννέα μήνες απόλυτης προστασίας και άμεσης ικανοποίησης όλων των αναγκών του, μεγαλώνοντας σιγά σιγά σε ένα περιβάλλον ζεστό, υγρό σκοτεινό και ασφαλές νοιώθοντας τον έξω κόσμο σαν μέσα από την θάλασσα, έρχεται να εξερευνήσει ένα κόσμο καινούριο απειλητικό και τρομακτικό. Μέσα από το σκοτάδι βγαίνει στο έντονο και ενοχλητικό για εκείνο φως, μέσα από υγρό και χωρίς πιέσεις ζεστό περιβάλλον, αντιμετωπίζει το κρύο και τον ξηρό αέρα, την σύγχυση και την έλλειψη ορίων, σωματικών και ψυχικών.

Ας σκεφτούμε τώρα πως ένα τέτοιο πλάσμα είναι ικανό να μεγαλώσει και να αναπτυχθεί χωρίς να “τραυματιστεί” ανεπανόρθωτα για την μετέπειτα ζωή του. Τον κυρίαρχο ρόλο σε αυτό το πολύ δύσκολο έργο έχει και ΠΡΕΠΕΙ να έχει η μητέρα. Οι πρώτες ώρες, οι πρώτες μέρες, οι πρώτοι μήνες, τα πρώτα χρόνια, είναι ζωτικής σημασίας κυριολεκτικά και μεταφορικά για αυτό το βρέφος. Η μητέρα του είναι όλος του ο κόσμος. Η μυρωδιά της, τα φιλιά της, η τρυφερότητα της, το γάλα της, το στήθος της, οι κουβέντες της, τα χάδια της, η λατρεία της και ο θαυμασμός της. Τίποτα δεν μπορεί να συγκριθεί με την μοναδική αυτή συνύπαρξη μεταξύ βρέφους και μητέρας. Ένας δεσμός που κάτω από ιδανικές συνθήκες είναι άρρηκτος και αδιαπραγμάτευτος. Βέβαια, στην πραγματικότητα σπάνια είναι έτσι καθώς η μητέρα έχει να αντεπεξέλθει σε ένα σωρό αγωνίες, άγχη, φοβίες, απαιτήσεις από το εξωτερικό περιβάλλον και αλλαγές στην ζωή της που ίσως δεν έχει προετοιμαστεί αρκετά να αντιμετωπίσει. Το πόσο ευέλικτη και προσαρμοστική είναι σε ένα μεγάλο βαθμό καθορίζει και το πως θα ανταποκριθεί στον ερχομό του μωρού της και την σχέση που θα αναπτύξει μαζί του.

Η μητέρα είναι για το μωρό ο σύνδεσμος μεταξύ του πρώιμου, πρωτόγονου, ακατέργαστου, χαοτικού, φαντασιωσικού και χωρίς όρια βρεφικού κόσμου με τον πολιτισμό την γνώση, τον έλεγχο τα όρια, τις ματαιώσεις. Η μητέρα γίνεται ένας διαπραγματευτής για το μωρό της, μεταξύ της απόλαυσης και της ματαίωσης, μεταξύ της φαντασίωσης και της πραγματικότητας. Ο ρόλος της είναι πολύτιμος καθώς καλείται να μεγαλώσει μαζί με το παιδί της, να ωριμάσει και εκείνη μαζί του και να ανταποκριθεί με τον καλύτερο τρόπο στις ανάγκες του βρέφους. Το ταξίδι που κάνουν μαζί καθορίζει κατά το μεγαλύτερο ποσοστό και τον τρόπο που θα εξελιχθεί και ο χαρακτήρας του παιδιού και του ενήλικα αργότερα.

Στον πρώτο χρόνο χτίζονται τα θεμέλια πάνω στα οποία οικοδομούνται το Εγώ, η αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση του ατόμου. Το μωρό σε αυτόν τον πρώτο χρόνο της ζωής του είναι τόσο απόλυτα εξαρτημένο από την μητέρα του, από το βλέμμα της, τη μυρωδιά της, το άγγιγμα της, τα συναισθήματα της, τις σκέψεις της, που καθορίζουν το πόσο ασφαλές ή όχι θα νοιώθει το βρέφος και αργότερα ο ενήλικας. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι ο τρόπος που αισθάνεται το μωρό εκείνα τα πρώτα χρόνια, καθορίζει κατά το μεγαλύτερο ποσοστό το πως θα αισθάνεται ως ενήλικας στην συνέχεια της ζωής του. Όσο και αν αυτό μερικές φορές κάνει τους γονείς να αισθάνονται άβολα και να νοιώθουν ένοχοι, αυτή είναι μια πραγματικότητα που καλούνται να αποδεχτούν και να κατανοήσουν με τον καλύτερο τρόπο. Οι γονείς είναι υπεύθυνοι για το τι παιδιά μεγαλώνουν και τις βάσεις που τους δίνουν.

Όπως είναι φυσικό, δεν υπάρχουν τέλειοι γονείς ούτε τέλειες μητέρες, όμως υπάρχουν αυτές οι μητέρες που στην ψυχαναλυτική θεωρία αποκαλούμε αρκετά καλές μητέρες, αυτές δηλαδή που συναισθάνονται τα μωρά τους και τις ανάγκες τους σε ικανοποιητικό βαθμό. Η αρκετά καλή μητέρα δίνει έμφαση στην σημαντικότητα των πρώτων χρόνων της ζωής του βρέφους είναι εκεί μαζί του με ενέργεια, χαρά, δύναμη, ενσυναίσθηση, αγάπη και αρκετές δόσεις ανιδιοτέλειας. Ακούει και σκέφτεται γύρω από το βρέφος, που ανήμπορο και απροστάτευτο προσπαθεί με κάθε τρόπο να της επικοινωνήσει ότι μπορεί. Το μωρό τον πρώτο χρόνο της ζωής του είναι τρομαγμένο, νοιώθει απειλή και πόνο, δεν έχει την αίσθηση του εαυτού του, της μητέρας και του εξωτερικού περιβάλλοντος. Όλα είναι μια χαοτική σούπα και εκείνο μαθαίνει να κολυμπάει με την βοήθεια της μαμάς. Αποζητά την ευχαρίστηση και την ανακούφιση συνεχώς. Το πως η μητέρα θα χειριστεί αυτές τις ανάγκες του μωρού της είναι και το κλειδί για την ομαλή του εξέλιξη.

Τα μωρά ασυνείδητα φοβούνται τον θάνατο, φοβούνται μήπως και δεν επιβιώσουν και έτσι ενστικτωδώς προσκολλούνται στην μητρική αγκαλιά λαχταρώντας να κρατηθούν ζωντανά. Η μάχη ζωής και θανάτου, έρως και θάνατος έλεγε ο Φρούντ, καλά κρατάει από την αρχή της ζωής του βρέφους. Στον κόσμο της φαντασιωσικής ζωής του βρέφους παίζονται σενάρια απόλυτης αγριότητας και απόλυτης ευτυχίας, σενάρια τρόμου και ευτυχίας, σενάρια σκότους και φωτός σενάρια ομορφιάς και ασχήμιας. Δηλαδή, ο κόσμος τους είναι τόσο χαοτικός και χωρίς δομή που το ασυνείδητο κομμάτι του ψυχισμού τους πρωτοστατεί και εκείνα δεν έχουν κανένα έλεγχο. Να γιατί η μητέρα γίνεται η σανίδα σωτηρίας, η πυξίδα τους η λύτρωση τους.

Όλος τους ο κόσμος είναι η μητέρα τους. Φυσικά, αναρωτιέστε ποιος είναι ο ρόλος του πατέρα και του υπόλοιπου συγγενικού και φιλικού περιβάλλοντος. Είναι και αυτό σημαντικό, αλλά περισσότερο ως βοηθητικό στον ρόλο της μητέρας. Το περιβάλλον αυτό καλείται να βοηθήσει την μητέρα για να είναι όσο το δυνατόν περισσότερο αφοσιωμένη στο μωρό της. Ένας κάλος πατέρας και σύζυγος σύντροφος, παρέχει στην μητέρα ότι εκείνη χρειάζεται για να λειτουργήσει στο μέγιστο ως προς τον ρόλο της. Η μητέρα για το μωρό και ο πατέρας για την σύντροφο του. Αυτή είναι η σωστή σειρά και η ωριμότητα της σχέσης του ζευγαριού θα καθορίσει αυτήν την εξέλιξη.

Τα μωρά τους πρώτους μήνες της ζωής τους, ανακαλύπτουν τον κόσμο. Σιγά σιγά ξεδιπλώνεται ένα σενάριο ζωής που προϋπάρχει αλλά και εκείνα με την καθοριστική βοήθεια της μάνας, το χρωματίζουν και το συνδημιουργούν. Φτιάχνουν τον κόσμο που ήδη υπάρχει! Εκείνα καλούνται να τον πάνε αυτόν τον κόσμο κάποια βήματα παραπέρα, καθώς υπάρχει μια προδιάθεση για καινούργιες δημιουργίες για νέα έργα. Αν λοιπόν η μητέρα ενδυναμώσει την προϋπάρχουσα τάση του βρέφους τότε δεν το σταματάει τίποτα. Με ασφάλεια, περιέργεια, χαρά, μεγαλώνει και δημιουργεί το δικό του αποτύπωμα. Το μωρό είναι ένα πλάσμα που με την βοήθεια κυρίως της μητέρας του, γίνεται ένας ενήλικας με ισορροπία, ψυχική υγεία και δυνατό χαρακτήρα. Γίνεται ένας ώριμος και ολοκληρωμένος ενήλικας.

Ένα μωρό ένας ολόκληρος κόσμος, ας το σεβαστούμε, ας το κατανοήσουμε, ας το αγαπήσουμε.

Νόρα Κοντοστεργίου
Ψυχολόγος-Ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια
B.A., Pg. Dip., M. Clin,.Sc
Ηγίου 6-10, Θησείο 11851, Αθήνα
Τηλ: 210 3427425 – 6974818255
E-mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.